Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) brengt in de tweejaarlijkse Balans van de Leefomgeving in kaart hoe het staat met de kwaliteit van de leefomgeving in Nederland. Waar eerder grote stappen zijn gezet, is de vooruitgang in de afgelopen vijftien jaar gestagneerd. De publicatie roept op tot fundamentele keuzes en een versnelling van het beleid.
De afgelopen jaren zijn er duidelijke stappen gezet op het gebied van hernieuwbare energie en luchtkwaliteit. Toch blijft de voortgang op andere dossiers achter. Het halen van de leefomgevingsdoelen vraagt om duidelijke prioriteiten en krachtig beleid. Zonder ingrijpende keuzes dreigt Nederland zijn duurzaamheidsdoelen niet te halen. De grote opgaven laten zich niet enkel meer oplossen met eenvoudige maatregelen en nieuwe technologieën; ze vragen om meer fundamentele keuzes die zullen leiden tot een herverdeling van lusten en lasten en mogelijk fors ingrijpen in ons dagelijks leven.
“Dit is echt een lezenswaardig rapport voor wie in de GGD-praktijk aan een gezonde leefomgeving werkt. Het maakt vlot leesbaar en goed gedocumenteerd inzichtelijk waar de opgaven liggen, en geeft beleidsopties waar GGD en gemeenten ook mee aan het werk kunnen. De hoofdstukken over ongelijkheid in relatie tot de leefomgeving, zowel in analyse als beleidsopties, verdienen onze bijzondere aanbeveling.” - AWGL
Bevindingen in het kort
Het klimaat verandert in hoog tempo. In 2024 lag de wereldwijde temperatuur voor het eerst gemiddeld boven de 1,5°C ten opzichte van het pre-industriële niveau, en Nederland warmt zelfs sneller op dan het wereldgemiddelde. De gevolgen zijn zichtbaar in toenemende weersextremen en schade aan gezondheid, natuur, voedselproductie en infrastructuur.
Blootstelling aan luchtvervuiling, geluid, hitte en schadelijke stoffen veroorzaakt gezondheidsverlies. Hoewel de luchtkwaliteit is verbeterd, zijn de langetermijneffecten van veel stoffen nog grotendeels onbekend.
Een groene leefomgeving helpt om hittestress te beperken en bevordert de gezondheid, maar staat onder druk door toenemende verstening van de stad. Ook op het gebied van mobiliteit nemen de verschillen toe, vooral tussen mensen met en zonder auto.
Meer weten?
Op de website van Planbureau van de Leefomgeving kun je de volledige publicatie downloaden. Hierin worden bovenstaande (en meer!) bevindingen nader toegelicht en lees je de concrete beleidsaanbevelingen – ook bruikbaar in de GGD-praktijk.
Oktober 2025