De uitstoot van fijnstof en stikstofoxiden is de afgelopen jaren flink gedaald. De verschillen tussen sectoren zijn hierbij groot. De uitstoot van verkeer is fors gedaald, maar de reducties in de binnenvaart en houtstook blijven achter. De uitstoot van ammoniak is de laatste 10 jaar nauwelijks verder afgenomen. De landbouw is hiervan de grootste bron. Het PBL voorziet daling van al deze stoffen in de komende jaren.
1. Binnenvaart blijft achter bij emissiereductie
Een belangrijk subdoel uit het Schone Lucht Akkoord (SLA) is een emissiereductie van 35% stikstofoxiden (NOx) in de binnenvaart in 2035 ten opzichte van 2015. De huidige verwachtingen wijzen erop dat dit doel waarschijnlijk niet gehaald wordt. Deze achterblijvende reductie bedreigt het bredere SLA-doel: minstens 50% gezondheidswinst in 2030 ten opzichte van 2016. Verdere inspanningen binnen de binnenvaartsector zijn noodzakelijk.
2. Ammoniakuitstoot daalt te langzaam
De ammoniakuitstoot, voornamelijk afkomstig uit de landbouw, is in de afgelopen tien jaar nauwelijks afgenomen. Volgens het RIVM is een veel grotere daling nodig dan eerder gedacht. Nieuwe berekeningen laten zien dat de uitstoot in 2035 met 70% tot 80% moet zijn teruggebracht (ten opzichte van de raming voor 2023) om het doel uit de Omgevingswet te halen. Voor het tussendoel in 2030 is een reductie van 55% tot 65% nodig. De verwachte daling van slechts 15 procent betekent dat deze doelen ver buiten bereik liggen.
3. Ammoniak leidt tot veel fijnstof in de lucht en dus gezondheidseffecten
Ammoniak speelt niet alleen een grote rol bij stikstofdepositie, maar ook bij de vorming van fijnstof, wat negatieve gezondheidseffecten veroorzaakt. Reductie in de uitstoot van ammoniak levert dus ook gezondheidswinst op.
4. Houtstook is een grote bron van fijnstof
Een kwart van de emissies van PM2,5 is afkomstig van houtstook in woningen. Houtstook lijkt de afgelopen jaren te zijn toegenomen als gevolg van de hoge energieprijzen. De prognoses voor toekomstige uitstoot zijn onzeker.
5. Klimaat- en natuurbeleid kan naast milieubeleid helpen om de doelen te behalen
Ook beleid met een ander doel, zoals klimaat- en mestbeleid, heeft als bijvangst de komende jaren een flinke extra daling van luchtverontreinigende stoffen. Stikstofoxiden ontstaan vooral bij verbrandingsprocessen. Doordat klimaatbeleid het gebruik van fossiele brandstoffen vermindert, zorgt het direct voor een daling van de stikstofoxidenuitstoot in de industrie en de energiesector. Uitfasering van steenkool in elektriciteitscentrales en een verwachte productieafname bij olieraffinaderijen zorgen voor een lagere uitstoot van zwaveldioxide, die overigens al drastisch was afgenomen in de afgelopen decennia. Mestbeleid, dat bedoeld is om de water- en bodemkwaliteit te verbeteren, leidt tot minder ammoniakuitstoot en dus ook voor minder fijnstof in de lucht.
Rapport Emissieramingen luchtverontreinigende stoffen 2025
Lees het volledige rapport Emissieramingen luchtverontreinigende stoffen 2025 (een aparte publicatie bij de Klimaat- en Energieverkenning (KEV) 2024) via deze link.
April 2025